Everglades to ostatnia niezmodyfikowana, niezniszczona przez człowieka kraina na Florydzie. Ostoja dzikiej zwierzyny i ptactwa, unikalnych cyprysowych lasów, mangrowcowych zagajników, tereny lęgowe niezliczonych, zagrożonych wymarciem gatunków.
Położenie geograficzne i klimat
Everglades położony jest na Florydzie, niemalże na przedmieściach Miami, w odległości 70 km (45 mil) od tej metropolii. Jego powierzchnia wynosi 6100 km2 (1,506,539 akrów). Cały Półwysep Florydzki znajduje się pod wpływem klimatu zwrotnikowego morskiego. Najkorzystniejsze warunki pogodowe panują w porze suchej, czyli od połowy grudnia do poł. kwietnia. W lecie częste są burze, od sierpnia do końca listopada trwa okres huraganów. Średnia dzienna temperatura w lecie wynosi +29.40C (850F), w zimie +24.40C (760F).
Komunikacja
Najszybsze dotarcie na miejsce zapewnia przelot do Miami, a następnie przejazd na południe szosą nr.1 w stronę Key Largo, zjazd na lokalną szosę nr 9336 w Homestead, skąd tylko 10 mil dzieli nas od głównego wjazdu do Parku w Coe Visitor Center. Everglades leży w odległości 2297 km (1427 mil) od Chicago i 2163 km (1344 mil) od Nowego Jorku. Dojazd z Nowego Jorku zapewnia autostrada międzystanowa I-95, natomiast z Chicago kolejno: I-90, I-65, I-24, I-75 a na koniec płatna autostrada Florida Turnpike.
Najlepsza pora na zwiedzanie
Park Everglades jest otwarty przez cały rok, wyjątkowo atrakcyjnie prezentuje się zimą, gdy przylatują ptaki z zasypanych śniegiem, północnych części Stanów Zjednoczonych. Latem trzeba się liczyć z upałami, dużą wilgotnością i chmarami komarów, jesienią można trafić na załamanie pogody związane z huraganami.
Zarys historyczny
Nawet Indianie, mieszkający na Florydzie od 2 tys. lat, nie budowali wiosek na terenie obecnego Everglades, wybierając morskie wybrzeża za bardziej odpowiednie miejsce do życia. Gdy na początku XVI wieku przybyli Hiszpanie, u brzegów południowej Florydy żyło ok. 3 tys. Indian z plemienia Tequesta i Calusa. Sporadyczne zasiedlanie Everglades nastąpiło dopiero od 1830 roku, podczas wojen z Seminolami, gdy wojska gen. A. Jacksona wypierały na dalekie południe nieposłusznych Indian z Georgii, opierających się wygnaniu poza Mississippi. Po latach zaciekłych walk wojsko ustąpiło, zezwalając Seminolom na zasiedlenie Everglades. Seminole mieszkają tam do dzisiaj, dumni ze swojej historii, kultywując odwieczne tradycje. Ich tereny przelegają od północy do parku narodowego Everglades.
Wraz z ukończeniem w 1896 r. lini kolejowej Henry Flaglera łączącej miasta Wschodniego Wybrzeża z południem Florydy doszło do niesłychanego rozwoju Miami. Zwiększyło to zapotrzebowanie na nowe tereny pod uprawę rolną i budowę osiedli. Po wybudowaniu w 1909 r. kanału melioracyjnego z jez. Okeechobee do Miami uzyskano co prawda wielki areał uprawnej ziemi, ale wydarzenia kolejnych lat uzmysłowiły władzom wagę bilansu wodnego w Everglades.
Osuszona gleba, pozbawiona naturalnej osłony podlegała utlenianiu nie przedstawiając większej wartości, na dodatek huragany z 1926 i 1928 roku przerzuciły wody jeziora Okeechobee na odwodnione tereny zabijając w powodzi tysiące farmerów. Jak gdyby tego było mało, stwierdzono, że woda spływała na południe Półwyspu Florydzkiego nie tylko powierzchniowo, ale i w porowatych skałach podłoża, przez co swoim ciśnieniem wypierała słoną wodę ze skał w okolicy miasta Miami. Po zbudowaniu kanału ustąpiła presja podziemnej, słodkiej wody powodując wejście słonej wody z morza do ujść pitnych metropolii Miami. Tego było już za wiele. Powołano komisję do ustalania precyzyjnego rozdziału wody w całym regionie, a w 1947 roku utworzono park narodowy Everglades. Park jest w dużej mierze dziełem pracowników gazety Miami Herald: Ernesta Coe i Johna Pennekampa, którzy doprowadzili do koordynacji dzieła zakupu prywatnych terenów Everglades z darowiznami i postanowieniami Kongresu.
Chyba nigdzie w USA nie ma tak silnej presji dynamicznie rozwijającej się metropolii na sąsiadujące z nią, nieskażone jeszcze środowisko. Ekosystem Everglades utrzymuje wyjątkowo wrażliwy bilans wody, gdzie każde zachwianie, może oznaczać nieodwracalną, biologiczną zagładę, zmieniającą zielony teren w półpustynię. Stało się oczywiste, że istnienie parku narodowego jest nierozerwalnie związane z funkcjonowaniem Miami. Jedno bez drugiego nie może przetrwać.
Największe atrakcje
Everglades jest w potocznym rozumieniu bezkresnym “morzem traw” pokrywającym bagna z aligatorami i jadowitymi wężami czającymi się na każdym kroku. Jest w tym obrazie trochę prawdy. Jednakże przede wszystkim Everglades to ostatnia niezmodyfikowana, niezniszczona przez człowieka kraina na Florydzie. Ostoja dzikiej zwierzyny i ptactwa, unikalnych cyprysowych lasów, mangrowcowych zagajników, tereny lęgowe niezliczonych, zagrożonych wymarciem gatunków. To co odróżnia Everglades od innych podmokłych terenów i sprawia, że zostały objęte prawną ochroną jako park narodowy wynika z ich unikalnego, rzecznego charakteru. Bagna Everglades są bowiem płytką, ale szeroką na ponad sto kilometrów rzeką, w dodatku płynącą niezauważalnie wolno od jeziora Okeechobee w środkowej części półwyspu do Zatoki Florydzkiej. Jest to więc woda bieżąca, co tłumaczy jej czystość i nieustannie wzbogacane organiczne bogactwo. Tego typu akwen dostarcza schronienia oraz wyżywienia dla ogromnej ilości organizmów zwierzęcych i roślinnych.
Zwiedzanie parku narodowego Everglades (stanowiącego w obecnych granicach jedynie południową, piątą część bagien Everglades) najlepiej rozpocząć od przejazdu 38 mil główną drogą biegnącą od wjazdu szosą 9336 do Flamingo Visitor Center. Na terenie Parku znajdują się jeszcze dwa krótkie przejezdne odcinki, o mniejszym znaczeniu, z osobnymi wjazdami. Od lokalnej drogi 41 odchodzi szosa nr 29 do Gulf Coast Ranger Station, a także kilkumilowa droga z Shark Valley Information Center do Wieży Obserwacyjnej (Observation Tower). Warto je poznać, tym bardziej że wzdłuż szosy 41 znajdują się firmy oferujące przejażdżki poduszkowcami po bagnach Everglades (oczywiście poza terenem parku narodowego). Mam dużo uznania dla pracowników Billy Swamp Safari na terenie indiańskiego rezerwatu Seminole, którzy oferują unikalne jazdy pośród zwrotnikowego lasu i moczarów terenowym transporterem, a także rejs łodzią i degustację indiańskich specjałów (ogony z aligatora, żabie udka, dziczyzna).
Wspomniana na początku główna droga przecina Everglades. Warto zatrzymywać się i eksplorować ścieżki odbijające od szosy: Anhinga Trail, Gumbo Limbo Trail, Long Pine Key, Pa-hay-okee Overlook, Mahogany Hammock, Coastal Prairie Trail i Christian Point Trail.
Każda z tych tras wnosi coś nowego do poznania Everglades. Na odważniejszych i tych co dysponują czasem czekają szlaki wodne i liczne kempingi w dziczy.
Dla turysty z Polski zarośla Everglades kryją egzotyczną zwierzynę, łatwą do podejścia, podglądania i fotografowania. Możemy tu wykorzystać wspomniane ścieżki, warto również wypożyczyć kanoe aby na własną rękę, w odosobnieniu oglądać mniej odwiedzane zakątki Parku.
Z dużych zwierząt najwięcej emocji przysparza każdorazowo spotkanie z wyjątkowo licznymi aligatorami. Pamiętajmy, że są to dzikie, potencjalnie niebezpieczne i wbrew pozorom szybkie gady. Poza aligatorami w Everglades występują z rzadka amerykańskie krokodyle.
Nie można nie wspomnieć o wężach w Everglades, chociaż są one świetnie zamaskowane i unikają miejsc uczęszczanych przez turystów. Przyznam, że będąc w Everglades kilkanaście razy, jeszcze nigdy nie dostrzegłem tam węża. Wędrując trasami oddalonymi od udeptanych szlaków, a także spędzając noce na kempingach musimy jednak uważać, zwłaszcza na jadowite grzechotniki i wodne mokasyny.
Z innych stworzeń można spotkać w Parku: jelenie, rzeczne wydry, żbiki, szopy pracze, oposy i pancerniki. Są tu również pumy i czarne niedźwiedzie, ale spotkania z nimi są na szczęście niesłychanie rzadkie.
Dużą estymą darzą Everglades miłośnicy ptactwa. Od jesieni do wiosny jest to bowiem miejsce zimowania ptaków z centralnej i północnej części kontynentu. Występują tutaj piękne różowe flamingi, ibisy, łyżkodzioby, pelikany, żurawie, czaple, kormorany, bociany, zimorodki, sowy, gallinule, anhingi i tysiące innych egzotycznych ptaków. Bogactwo żurawi i czapli może przyprawić o zawrót głowy. Okazyjnie widać jastrzębie i orły bieliki.
Wody Everglades mają swoje odwieczne tajemnice. Oprócz typowych dla USA słodkowodnych przedstawicieli ichtiofauny występuje tu przedpotowy w swoim wyglądzie florydzki gar. Dla porządku, z wodnych zwierząt dodajmy jeszcze żółwie i manaty, a otrzymamy w miarę pełny obraz lokalnej fauny.
Flora Everglades jest wyjątkowa, dominują pokrywające wodę trawy, a na wyniesionych jak wyspy obszarach (hammocks) widnieją cyprysowe i sosnowe zagajniki. Pośród nich dotrzegamy orchidee, bromeliady, lilie i lobelie. Na powierzchni unoszą się kobierce wodnych hiacyntów.
Wybrzeża morskie porastają namorzyny (mangrowce): ciekawe rośliny, które jako nieliczne w świecie dostosowały się do życia w warunkach brachicznych, mogące żyć zarówno pośród słonej jak i słodkiej wody. Gęste zarośla mangrowców tworzą unikalny ekosystem.
Informacja, noclegi, rezerwacje, ważne telefony
Ośrodek informacji mieści się w Ernest Coe Visitor Center przy wjeździe do Parku, oraz w Flamingo Visitor Center na końcu drogi 9336. Rezerwacja kempingów: tel. (800) 365-CAMP, rezerwacje łodzi: tel. (941) 695-2591, 695-3101. Adres: Everglades National Park, P.O.Box 279 Homestead, FL 33030, tel. (305) 242-7700, internet: www.nps.gov/ever. Przed zwiedzaniem warto zaopatrzyć się w szczegółową mapkę oraz broszury opisujące trasy piesze.
Najdogodniejszy nocleg zapewnia Flamingo Lodge na terenie parku, rez. (800) 600-3941. Najbliższe są motele i hotele w Homestead. Pozwolę sobie zasugerować zwiedzanie Everglades jako doskonały przerywnik pobytu w jednym z licznych nadmorskich kurortów Key Largo lub Miami. Wspomniane Billie Swamp Safari znajduje się przy szosie 833, w odległości 19 mil za zjazdem nr 14 z autostrady I-75. Telefon: (800) 949-6101.
Ciekawostki
* Opady deszczu w południowej Florydzie są ograniczone, rocznie wahają się w granicach od 1000 do 3000 milimetrów. Zapotrzebowanie na wodę rośnie natomiast w zastraszającym tempie: codziennie na Florydę przybywa 900 nowych mieszkańców, potrzebujących 1 milion litrów wody więcej każdego dnia. Trwa bezpardonowa walka o wodę między Miami a Everglades. Niestety, znając pazerność “developerów” oraz krótkowzroczność i stronniczość polityków trudno zobaczyć przyszłość parku narodowego w różowych barwach. Jedźmy więc oglądać cuda Everglades póki jeszcze istnieją.
* Gospodarka wodna człowieka, pomimo ścisłej kontroli, wpływa nadal na wymieranie zwierząt. W latach 30. w Everglades gnieździło się ok. 265 000 ptaków, w 1999 r. pozostało tylko 18 500!
Uwagi
* Jak odróżnić aligatora od krokodyla? Aligator ma spłaszczony i zaokrąglony pysk, który u krokodyla jest bardziej obły i smukły. Nie powinniśmy podchodzić do aligatorów bliżej niż 5 metrów, należy unikać pływania i brodzenia w wodzie. Najlepsze możliwości obserwacji tych zwierząt dają zawieszone na palach drewniane platformy na wielu szlakach.
* W Everglades występuje 26 gatunków węży, w tym 4 jadowite: diamentowy i karłowaty grzechotnik, cottonmouth i koralówka.
* Bardziej niż węży powinniśmy się strzec komarów, które w lecie atakują całymi batalionami. Pomocny jest środek przeciw owadom (insect repellent) i unikanie zacienionych miejsc z nieruchomym powietrzem.
* Kilka danych statystycznych “rzeki” Everglades: głębokość w centralnej części wynosi od 30 cm do 1 metra, na obrzeżach około 20 cm. Prędkość tej unikalnej rzeki wynosi tylko 30 metrów dziennie, co wynika ze znikomej różnicy poziomów - nigdzie w Everglades naturalny grunt nie sięga wysokości 3 m n.p.m.!
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka
Kategoria: Podróże > Podróże z Andrzejem Kulką
Data publikacji: 2016-04-15
