PLUS

Baner

Park Narodowy Doliny Kobuk

Park Narodowy Doliny Kobuk

Niewielka część doliny Kobuk - w tym kluczowe dla turystów wioski Ambler i Kiana - nadal stanowią prywatną własność Eskimosów.

Położenie geograficzne i klimat

 Park Narodowy Doliny Kobuk leży w północno-zachodniej Alasce, obejmując większą część doliny rzeki Kobuk o kształcie owalu ograniczonego od południa szczytami gór Waring, a od północy pasmem Baird Moutains. Oba pasma stanowią fragment potężnego, długiego na 1100 kilometrów górskiego łańcucha Brooks Range. Park narodowy zajmuje obszar 7087 kilometrów kwadratowych.

   Internetowy serwis pogody weather channel nie sporządził jeszcze statystyk dla dol. Kobuk, dlatego chcąc zapewnić turystom jak najlepsze przygotowanie przed wyjazdem podaję najbardziej interesującą stronę z aktualną pogodą dla Ambler: http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/tenday/USAK0009?from=36hr_topnav_outdoors. Ponieważ granice tego parku narodowego leżą w całości powyżej Kręgu Polarnego, w strefie klimatów arktycznych, należy się spodziewać krótkiego, ciepłego ale kapryśnego lata. Wielkie Wydmy Kobuk położone są co prawda powyżej Kręgu Polarnego, ale temperatura powietrza latem może przekroczyć 37 stopni Celsjusza!

Komunikacja                                                                          

Dolina Kobuk jest najrzadziej odwiedzanym parkiem narodowym w USA z bardzo prostej przyczyny: oddalenia i zupełnego braku dróg! Tylko Bramy Arktyki mogą jeszcze poszczycić się totalnym bezdrożem, ale... są znacznie bliżej “cywilizacji”, zwłaszcza miejskiego ośrodka Fairbanks. Zasadniczym sposobem na poznanie tego odosobnionego regionu świata pozostaje 160-kilometrowy spływ szeroką i spokojną rzeką Kobuk: kajakiem, pontonem lub łodzią. Marzenie wodniaków!

Alaska posiada liczne i doskonałe połączenia non-stop z odległym o 4582 km polonijnym Chicago. Do Parku Kobuk najdogodniej jest dotrzeć samolotem z Anchorage do Kotzebue (dalsze 1000 km w linii prostej), odległego już tylko o 110 kilometrów od zachodniej granicy Parku Narodowego Doliny Kobuk. W Kotzebue funkcjonuje serwis powietrznych taksówek (air taxi) do jednej z eskimoskich wiosek w obrębie lub bezpośrednim sąsiedztwie parku narodowego. Turyści najczęściej dolatują samolotami do eskimoskiej wioski Ambler, płyną z prądem, aby po 5-7 dniach odlecieć z powrotem z innej wioski - Kiana.

Najlepsza pora na zwiedzanie

   Park Narodowy Doliny Kobuk jest otwarty dla przez okrągły rok, ale jego specyfika determinuje najlepszy okres do wizyty na miesiąc sierpień. Wtedy przybywa większość z - zaledwie - 6300 turystów, jakie rocznie zachwycają się krajobrazami Doliny.

   Najważniejszym powodem sierpniowych przyjazdów jest coroczna migracja setek tysięcy reniferów karibu, które powracają jesienią z północnych pastwisk, przekraczają rzekę Kobuk i udają się do łagodniejszych klimatycznie pastwisk na południe od gór Waring. Ale to nie wszystko; sierpień charakteryzuje stabilna pogoda i pierwsze barwy jesiennych kolorów w tundrze, które “perskimi dywanami” tkają stoki wzgórz.

Zarys geologiczno-historyczny

   Pomimo, że obecnie na terenie objętym parkiem narodowym nie występują lodowce, jednak ukształtowanie powierzchni ujawnia ślady co najmniej pięciu plejstoceńskich zlodowaceń! Geografów najbardziej fascynują duże pola najprawdziwszych wydm, jakie budowały silne, wschodnie i zachodnie na przemian wiatry kumulujące glacjalno-fluwialne depozyty. Te wydmy pokrywają tundrę i tajgę na obszarze 800 kilometrów kwadratowych, a trzy grupy wydm są aktywne do czasów współczesnych.

   Pozostające nadal własnością Eskimosów miejsce zwane Onion Portage (przy wschodniej granicy parku, tuż nad rzeką Kobuk) posiada szczególne znaczenie dla archeologów, którzy już w latach 40. XX wieku udokumentowali tutaj 70 różnych warstw kulturowych, reprezentujących 12 500 lat ludzkiej obecności na tym bogatym w zwierzęta terenie. Od czasow prehistorycznych, do dzisiaj, jest to miejsce kluczowe dla autochtonów skazanych na polowania na renifery, których odwieczny szlak migracji przebiega w marcu i w sierpniu nieodmiennie właśnie w tej okolicy. Onion Portage został uznany za (należący do tubylców) Pomnik Narodowej Historii.

   Karibu były dla pierwotnych ludzi źródłem pożywienia, zwłaszcza mięso, tłuszcz i nieprzetrawiona zielenina z żołądków. Wykorzystywano również skóry na odzież i namioty oraz kości/poroża na narzędzia: igły, hamulce do sań, rękojeści do noży, groty do strzał i harpunów, noże do skrobania tłuszczu z fok, łopatki do odśnieżania...

   Ewidencja paleoarktycznych kultur w dolinie Kobuk utrwalona jest nieprzerwanie do 8 tysięcy lat przed Chrystusem. Wtedy to nastąpiła trwająca blisko 2 tysiące lat przerwa w archeologicznych zapisach, po której ponownie pojawiły się ślady dzialalności odmiennych ludów, Indian zaliczanych do tradycji Północnej Archaicznej lub Palisadowej. Przybyli oni prawdopodobnie z południa i wschodu, z terenów pokrytych świerkowym, borealnym lasem. Ta nowa, napływowa grupa zajmowała się głównie rybołóstwem.

   Cztery tysiące lat temu w dolinie Kobuk zjawili się przedstawiciele ekspansywnej “Arktycznej Kultury Drobnych Narzędzi”. Te właśnie ludy dostosowały się do życia w Arktyce w stopniu umożliwiającym im rozprzestrzenianie się daleko na północ i na wschód, aż po Grenlandię! Do VI wieku po Chrystusie ślady ich działalności stają się coraz powszechniejsze, zwłaszcza na oceanicznych wybrzeżach, dokąd z położonych wewnątrz lądu dolin docierali sezonowo, aby czerpać korzyści z obfitości ryb i morskich ssaków. I nagle - z niewyjaśnionych przyczyn - środkowa oraz górna część doliny Kobuk opustoszała na blisko osiemset lat! Może spadła liczebność stada reniferów, albo też karibu roztropnie zmieniły trase migracji?

   Na początku XIII wieku w dolinie Kobuk pojawili się Eskimosi tzw. Arktycznej Kultury Leśnej doskonale zadaptowani do życia z dala od brzegów oceanu. Zimą - a także podczas wiosennej i jesiennej migracji - byli doskonałymi myśliwymi polującymi na renifery, latem z wielką wprawą łowili ryby. Na terenie obecnego parku narodowego powstało kilka obozowisk działających przez okrągły rok. Były one zakładane bardzo rozsądnie w miejscach, gdzie do głównego koryta Kobuk wpływały płytsze rzeki i strumienie będące tarliskami łososi, szczególnie przybywających w setkach tysięcy sztuk łososi keta. Stanowiły one łatwe do zdobycia, nieprzebrane źródło zwierzęcego białka. Lokalizacja tych letnich i wczesnojesiennych obozów była tak dobrana, aby móc z nich korzystać również podczas migracji renów.

   W połowie XIX stulecia nastąpił kolejny spadek populacji reniferów, a co za tym idzie, powrót Eskimosów na wybrzeża. Koło historii ponownie uległo zamknięciu. W tym samym czasie alaskańska Arktyka stawała się obiektem eksploracji białych osadników, z rosyjskimi towarami docierającymi aż nad środkowy Kobuk! W XIX stuleciu dwie grupy Eskimosów Inupiat: Akunirmiut oraz Kuuvaum Kangianirmiut, zamieszkiwały teren objęty dzisiaj parkiem narodowym. Ich potomkowie, zwani dzisiaj Kuuvangmiit korzystają z dobrodziejstw Parku, żyjąc w osadach Kiana, Ambler, Kobuk oraz Shungnak.

   Centralna część doliny została uznana za niezwykle istotną z przyrodniczego punktu widzenia, posiadając nieskażoną przez cywilizację przyrodę, a także - zjawisko w Arktyce niezwykłe - piaszczyste wydmy! Dolina Kobuk została uznana za narodowy pomnik przyrody w 1978 r., podniesiona do rangi parku narodowego w 1980 roku. Park Narodowy Doliny Kobuk powstał w celu zachowania ekosystemu, jego rzek, strumieni, jego archeologicznych stanowisk, w celu zachowania odwiecznych dróg migracyjnych reniferów, uchowania arktycznych tarlisk łososi, siedlisk niedźwiedzi, łosi, rosomaków, wilków, ptactwa... dla przyszłych pokoleń.

 

Największe atrakcje

 Renifery                                                                                             

Centralna część doliny rzeki Kobuk jest jednocześnie kluczowym obszarem rozległego ekosystemu, którego głównymi bohaterami są karibu, czyli dzikie renifery. Stado zwane Zachodnim Arktycznym (“Western Arctic herd”) liczy 225 - 300 tysięcy sztuk cennych zwierząt i od tysiącleci podąża tą samą drogą migracji w marcu z zimowisk leżących w Selawik Hills (na południe od Waring Mountains) do terenów na północy, poza górami Baird i De Long, gdzie wiosną rodzą się młode, a matki znajdują zazielenioną, odżywczą tundrę. Powrotna droga poprzez dolinę Kobuk ma miejsce w końcu sierpnia. Obszar pokryty tą fenomenalną migracją obejmuje 352 tysięce kilometrów kwadratowych, więcej niż terytorium Polski!

   Renifery w tych zadziwiających jak na współczesne czasy, ogromnych ilościach przekraczają dwukrotnie rzekę Kobuk, będąc od ponad 12 tysięcy lat stosunkowo łatwym dla ludzi łupem. Te skądinąd szybkie i zwrotne zwierzęta stają się w wodzie powolne i bezsilne wobec atakujących z łodzi Eskimosów i Indian. Widok dziesiątek tysięcy dzikich zwierząt przeprawiających się jesienią przez rzekę jest zasadniczym powodem, dla którego do Parku przybywa obecnie większość turystów. Poza słynną wedrówką antylop w Serengeti/Masai Mara jest to najbardziej spektakularny, zwierzęcy show na Ziemi! Z racji zależności drapieżnik/ofiara jest to również okres przemieszczania się innych zwierząt - drapieżników i padlinożerców - których byt opiera się na egzystencji reniferów.

Wydmy                                                                                              

Innym, nie mniej istotnym powodem wizyty w Parku Narodowym Doliny Kobuk są wydmy! Te piaszczyste struktury kojarzone powszechnie z upalnym, suchym klimatem Afryki bądź Azji Centralnej występują na Alasce w trzech zgrupowaniach POWYŻEJ KRĘGU POLARNEGO! Wydmy Great Kobuk, Little Kobuk i Hunt River Sand Dunes są pozostałością ostatniej epoki lodowcowej, kiedy lądolód pozostawił po sobie wielkie masy piaszczystego materiału, a wiatry swobodnie przemieszczały i nadal przemieszczają depozyt wzdłuż doliny rzeki. Dzisiaj są największymi wydmami świata na szerokościach arktycznych. Niektóre wydmy osiągają 50 metrów wysokości. Największy z wymienionych obszarów wydm (Great Kobuk) mierzy 65 kilometrów kwadratowych powierzchni.

Spływy                                                                                                           

Niepodważalną, ogromną zaletą Parku jest jego odosobnienie. Bez dróg, samochodów, parkingów, kempingów, ścieżek... Nawet zarząd tego parku mieści się 150 km od zachodnich granic, w Kotzebue na wybrzeżu Cieśniny Beringa! Tutaj można znaleźć naturalną ciszę i piękno, plus... takich jak my, spływających w dalekim zakątku świata w poszukiwaniu ponadczasowego spokoju ducha, niepoddających się wichurom, deszczom, a nawet śnieżnej zadymce w środku lata. Świadomych faktu, że ogromny niedźwiedź grizli może w każdej chwili ukazać się obok naszego namiotu.

   Rzeka Kobuk mierzy 560 km długości, posiada swoje źródła w centralnej części łańcucha Brooks Range. Jej zlewnia odwadnia obszar 31 tys. kilometrów kwadratowych, równia zalewowa liczy od 1.5 aż do 13 kilometrów szerokości, sama rzeka miejscami posiada szerokość do 500 metrów. W środkowym biegu Kobuk staje się powolna (ze spadkiem zaledwie 10 cm na długości 1.6 kilometra), szeroka i czysta rzeka o piaszczystym dnie. Kobuk posiada sześć dużych dopływów; prawe są rwącymi, górskimi rzekami pochodzącymi z Baird Mountains, w odróżnieniu od spokojnych, strumieni wpadających do rzeki od strony południowej. Jedna z tych rzek - Salmon River - została uznana za przyrodniczy klejnot: Wild and Scenic River. Poza rzekami, na terenie Parku są liczne stawy i jeziora.

Fauna                                                                                                             

Kultowe dla Doliny Kobuk renifery to oczywiście nie wszystko, co ta arktyczna kraina ma do zaoferowania miłośnikom zwierząt. Żyją tutaj również niedźwiedzie grizli, niedźwiedzie czarne, łosie, wilki, rosomaki... Wiele z nich dosłownie ucztuje podczas migracji karibu. Największym naturalnym wrogiem dzikich reniferów (poza człowiekiem) są niedźwiedzie i wilki. Rosomaki, lisy, kojoty oraz orły potrafią uporać się z młodymi cielakami. Żadne z wymienionych nie gardzi zwłokami padniętych renów. Z innych, zawsze chętnych na padlinę zwierząt wymieńmy kruki, mewy, niektóre jastrzębie i łasice.

   Zoologów zaskoczył wzrost liczebności łosi jeszcze niedawno rzadkich na terenie Parku. Ilość tych preferujących leśne środowisko (tajgę) zwierząt sięga obecnie kilku tysięcy i wykazuje tendencje wzrostu. Być może wspomniane zjawisko jest związane ze zmianami klimatycznymi. Nieoczekiwanymi zwierzętami pojawiającymi się w wyższych partiach gór pasma Brooks są koziorożce Dalla (Ovis dalla). Awifauna reprezentowana jest przez 83 gatunki, z przewagą letnich, migrujących znad morza ptaków.

Flora                                                                                                   

Na obszarze Doliny Kobuk przebiega granica tundry i tajgi. Na bardziej suchych, odsłoniętych od wiatru terenach i wzdłuż cieków wodnych znajdziemy zagajniki świerków, brzozy i topoli balsamicznej, nieco wyżej spotkamy wiele odmian wierzby. Wyższe partie wzgórz pokrywa alpejska tundra z mchami i porostami. Tundra typu tussock i niskie krzewinki porastają większą część płaskiej doliny Kobuk.

Wędkarstwo                                                                                       

Rzeka Kobuk na odcinku biegnącym przez park narodowy jest - o czym mało kto wie - jednym z najciekawszych wędkarsko akwenów świata, szczególnie w okresie od lipca do września, kiedy z oceanu wpływają na tarliska miliony łososi reprezentujących trzy gatunki Pacyfiku: królewskie (czawycza), różowe (gorbusza) i - przede wszystkim - kety. Poza nimi występują tu ryby z 22 gatunków, z czego najbardziej atrakcyjna wędkarsko jest białorybica (Stenodus leucichtys nelma, ang. sheefish), z racji waleczności zasłużenie uznana za tarpona Arktyki! W zlewisku Kobuk liczne są gatunki siei, sielawy, pstrągi arktyczne, lipienie a także swojskie szczupaki i miętusy!

Informacja, noclegi, rezeracje, ważne telefony

Siedziba władz Parku znajduje się w Kotzebue, pod adresem: 154, 2-nd Ave., Kotzebue, AK 99752. Tel. 907-442-3760, -3890, 1-800-478-7252. Ośrodek informacji dla turystów pod tym adresem czynny jest od poniedziałku do piątku w godz. 8-17, w lecie nieco dłużej. Można tutaj zaopatrzyć się w dokładne mapy topograficzne i usłyszeć cenne rady dotyczące poruszania się po terenie Parku. Podstawowym źrodłem naszej praktycznej wiedzy o parku Kobuk pozostaje strona internetowa: http://www.nps.gov/kova

   W 2009 linia Alaska Airlines posiadała dwa loty dziennie non-stop z Anchorage do Kotzebue, z cenami w granicach $500 za przelot w obie strony. Linie obsługujące osady w Dolinie Kobuk: Bering Air, tel. 907-442-3943 oraz Hageland Aviation (442-2936) mają aktualnie dwa połączenia dziennie z Kotzebue do Ambler w cenie ok. $330 ($205 w jedną stronę). Będąc już w Ambler, nawet bez własnego kajaku można zorganizować eskapadę w dół rzeki korzystając z usług firmy Ambler River Charters (tel. 445-2106).

   W Kotzebue działa kilka skromnych (ale drogich) hotelików: Nullagvik (442-3331), Bayside (442-3600) i Drake’s Camp (442-2736). Możliwości noclegowe w bezpośrednim sąsiedztwie parku również nie zachwycają: Kobuk River Lodge w Ambler (tel. 445-2166) oraz Kiana Lodge w Kiana, (475-2259). Najpewniejszym dachem nad głową okazuje się płótno własnego namiotu! Na terenie parku nie ma kempingów, najbardziej odpowiednim miejscem na rozbicie namiotu są brzegi rzek, gdzie jednak zawsze trzeba brać pod uwagę gwałtowne, nieprzewidziane przybory poziomu wody!

Opłaty

   Wstęp na teren Parku Narodowego Doliny Kobuk jest bezpłatny.

Ciekawostki                                                                                       

* Dzięki trwającej dziesiątki tysięcy lat adaptacji renifery poruszają się swobodnie po bezleśnych obszarach alpejskiej (suchej) oraz arktycznej (mokrej) tundry. Topniejący wiosną śnieg pokrywający tundrę nie może wsiąkać w podłoże, które od pewnej głębokości pozostaje stale zamarznięte (wieczna zmarzlina). Wielkie, łopatowate kopyta ułatwiają zwierzętom zarówno poruszanie się po podmokłym terenie, jak również pływanie i odkopywanie spod śniegu nadających się do jedzenia porostów.   

* Włosy pokrywające renifery są wgłębione, przez co potrafią zatrzymać powietrze, które działa jako doskonała, naturalna izolacja w zimie, a podczas przeprawiania się przez wodę znakomicie poprawia pływalność ciała.

* Niewielka część doliny Kobuk - w tym kluczowe dla turystów wioski Ambler i Kiana - nadal stanowią prywatną własność Eskimosów.

 

Uwagi

*Już samo położenie Parku Narodowego Doliny Kobuk limituje zwiedzających do doświadczonych turystów umiejących sobie świetnie radzić w trudnych warunkach klimatycznych; ulewy, gwałtowne wichury i śnieg nawet w środku lata! Dobra znajomość własnego (sprawdzonego uprzednio!) sprzętu i umiejętność przetrwania w dziczy są PODSTAWOWE dla podróżników pragnących poznać ten przepiękny, lecz jakże odludny zakątek globu! Żadna wyprawa do doliny Kobuk nie powinna odbyć się bez odpowiedniego przygotowania i konsultacji bieżących warunków ze strażnikami. Bardzo poważnie należy potraktować wszelkie ich rady i uwagi, zwłaszcza dotyczące konfrontacji z nieprzewidywalnymi, potencjalnie niebezpiecznymi zwierzętami.

* Spotkanie z agresywnym niedźwiedziem czy z wilkami to jednak - szczerze mówiąc - rzadkość, podczas gdy na co dzień, prozaicznie musimy borykać się z uprzykrzającymi życie muchami oraz komarami. Schodząc szczebel niżej w faunistycznej hierarchii rozmiarów - wodę do picia należy gotować, aby unieszkodliwić pospolite w regionie bakterie Giardia lamblia!

* Na terenie Parku znajduje się kilka prywatnych enklaw, przeważnie na brzegach rzek. Zanim rozbijemy namiot upewnijmy się, czy postępujemy zgodnie z prawem.

 

Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka

Kategoria: Podróże > Podróże z Andrzejem Kulką

Data publikacji: 2016-01-14

Baner
Ogłoszenia/classifieds
Ogłoszenia Zobacz ogłoszenia >>
Baner
Baner
Baner
Baner
Plus Festiwal

Podoba Ci się nasza strona?
Polub nasz profil na Facebooku.