Wszystkich Świętych to ważny dzień dla wszystkich Polaków, którzy spotykają się przy grobach swoich bliskich. Niektórzy z nas choć na kilka dni wybierają się wtedy do kraju, by nie tylko pomodlić się za zmarłych i wziąć udział we mszy św., ale i spot
Dzień Wszystkich Świętych, jedno z ważniejszych świąt dla Polaków, ma długoletnią tradycję. Ślady znalezione przez badaczy nie pozostawiają wątpliwości – już najwcześniejsze pisma mówią o oddawaniu czci zmarłym i kultywowaniu ich pamięci; ma to swoje odbicie nie tylko w przekazach pisanych, ale i w wykopaliskach archeologów.
Wspominki męczenników
Choć na początku swojej historii Kościół i duchowni oficjalnie nie czcili zmarłych, z czasem, widząc, że ludzie tego potrzebują, wprowadzono takie święto. Początkowo jednak było ono związane z oddawaniem czci męczennikom, którzy oddali życie za wiarę w Jezusa Chrystusa, a o których nie wspominano ani podczas mszy świętych, ani podczas innych wspominek. Zanim tak się stało, w rocznicę ich śmierci chrześcijanie spotykali się na grobach zmarłych. Na miejscu odprawiano eucharystię i czytano opisy ich śmierci. 
W latach od 610 do połowy VIII w. naszej ery pamięć o zmarłych męczennikach czczono 13 maja. Dopiero w 731 roku papież Grzegorz III przeniósł je na pierwszy dzień listopada, a w poł. XIX wieku papież Grzegorz IV zdecydował się na to, by tego dnia czcić nie tylko męczenników, ale i wszystkich świętych. Dlatego też święto, które obecnie obchodzimy 1 listopada wzięło swój początek od kultu męczenników, którzy poświęcili życie za wiarę w Chrystusa.
Dziś jest to uroczystość, która obejmuje nie tylko osoby kanonizowane, ale wszystkich zmarłych, którzy „osiągnęli doskonałość”, a więc także za naszych krewnych i przyjaciół. Tego dnia na wielu polskich cmentarzach można spotkać znane osobistości ze świata gwiazd czy polityki, którzy zbierają datki na renowację najbardziej zniszczonych grobów.
Choć 1 listopada na stałe zapisał się w naszej świadomości jako dzień, w którym powinniśmy się udać na mszę świętą lub na cmentarz i pomodlić się za zmarłych, to w kościele katolickim równie ważny jest 2 listopada, czyli Zaduszki. To dzień modlitwy za dusze wszystkich zmarłych wierzących w Chrystusa, zwłaszcza te, które przebywają w czyśćcu i potrzebują naszej modlitwy. Tego dnia często organizowane są zaduszkowe koncerty, przypominające sylwetki zmarłych artystów czy poświęcone im wystawy i wspominki. 
Obrzęd dziadów
Co ciekawe, Dzień Zaduszny to święto, które zostało zapoczątkowane później niż to ku czci zmarłych męczenników – stało się dopiero pod koniec X w. Miała to być odpowiedź na wciąż żywe w społeczeństwie, pogańskie z perspektywy Kościoła, obrzędy czczenia zmarłych. Choć duchowni i kościelni hierarchowie długo walczyli z tymi praktykami, nie udało im się całkowicie ich pozbyć. Ich pozostałość jeszcze na początku XX wieku można było odnaleźć choćby w Polsce. Do najpopularniejszych z nich z pewnością można zaliczyć obrzęd dziadów (jego opis znajdziemy między innymi u Adama Mickiewicza). Jego głównym celem było nawiązanie kontaktu ze zmarłymi duszami i zdobycie ich przychylności, a nawet i opieki. Aby te spojrzały na ludzi bardziej łaskawym okiem przygotowywano im strawę, a przed domami zapalano niewielkie pochodnie – dzięki temu duchy wiedziały, który dom je wzywa.
Za pochodną tego zwyczaju można uznać znicze, które stawiamy na nagrobkach. Dziś jest to jeden z najważniejszych symboli pamięci o zmarłych. Poza zapalaniem ognia, popularnym zwyczajem było także rozdawanie tego dnia jałmużny. Co ciekawe, ta tradycja przerwała do ubiegłego wieku – jeszcze w latach 50. rozdawano ubogim specjalne pieczywo, którzy – w zamian za nie – modlili się za dusze tych, którzy już odeszli. 
Odpowiedniki obchodzonego w Polsce Dnia Wszystkich Świętych można znaleźć praktycznie w każdym miejscu na Ziemi. Nie ma w tym jednak nic dziwnego, bo tradycja podtrzymywania pamięci o bliskich i dalszych zmarłych towarzyszy człowiekowi od samego początku istnienia. Jednak choć zwyczaj ten jest kultywowany w wielu krajach, nie zawsze obchodzi się go podobnie. Dobrym przykładem może być choćby kościół prawosławny, w którym tradycja modlitwy za zmarłych wygląda inaczej niż w kościele rzymskokatolickim. Rosjanie czy Ukraińcy szczególnie modlą się za zmarłych w 3., 9. i 40. dniu od pochówku, pierwszą rocznice (1 rok) od pochówku, w czasie między Zmartwychwstaniem Jezusa do pięćdziesiątnicy oraz 2., 3., i 4. sobotę Wielkiego Postu.
Obchody Dnia Wszystkich Zmarłych na świecie
Stare hiszpańskie cmentarze 1 listopada pełne są starszych osób ubranych na czarno. Jeżeli popatrzysz na nie z bliska, zauważysz, że wyglądają one inaczej niż te, które znamy z Polski. Tam często można spotkać nagrobki, wielkie panteony i rodzinne grobowce. Hiszpanie składają na nich kwiaty, modlą się za dusze zmarłych i zapalają… elektryczne lampki. Z tym dniem powiązane są niektóre święta obchodzone lokalnie. 
Przypadają one głównie na 31 października – wigilię Día Todos los Santos. Dziwnym i zarazem jedynym w swoim rodzaju zwyczajem, jest święto Tosantos, które obchodzi się Kadyksie (w Andaluzji). Wtedy, w halach miejskich targowisk są wydzielane miejsca, gdzie układa się kompozycje z dość osobliwych kukieł, a mianowicie głów zwierząt (np. kurczaków, świń czy ryb) oraz warzyw, które przebiera się w taki sposób, aby kojarzyły się ze światem polityki, filmu i sportu. Z kolei w Katalonii, w tę samą noc, odbywa się fiesta Castañada, wtedy można kupić grillowane słodkie kasztany, pieczone bataty oraz słodycze panellets (owalne w kształcie ciastka, wypiekane z masy z mielonych migdałów, cukru, jajek i skórki cytrynowej oraz obtoczone w orzeszkach piniowych). W tym czasie popularnymi słodyczami są też kości świętego (huesos de santo). Są to białe, marcepanowe rurki nadziewane masą z żółtek i cukru. Wyglądem przypominają fragment piszczeli i niektórych może to odrzucać, ale zupełnie niepotrzebnie, bo są przepyszne! 
W Meksyku atmosferę tego święta czuć zarówno przed, jak i po 1 listopada. W trakcie Dia de los Muertos cały kraj łączy się z tymi, którzy już odeszli. Czy brzmi to ponuro? Ależ skąd! To święto jest podzielone na dwie części. Pierwsza z nich odbywa się 31 października i jest poświęcona zmarłym dzieciom, których nazywa się aniołkami, a druga 1 i 2 listopada dotyczy dorosłych. Meksykanie wspominają swoich bliskich z niezwykłą radością, o czym świadczą np. udekorowane kwiatami cmentarze czy specjalnie na tę okazję posprzątane domy (przecież zmarli mogą odwiedzić swoje rodzinne strony). Często budowane są powitalne ołtarze, na których stawia się zdjęcie zmarłego, kwiaty, jedzenie i pali kadzidła, a na grobach dzieci kładzie się zabawki. Wokół grobów rozkłada się stoły i krzesła, przygotowuje się tortille, a za duszę zmarłych wypija się znaczne ilości tequili. Jednym z popularnych dań w tym dniu jest kurczak w czekoladzie. Atmosferę święta czuć również na ulicach. Stragany uginają się od pamiątek, cukrowych czaszek zdobionych lukrem i szkieletów (calaveras) poprzebieranych w stroje muzyków.
Nieco inaczej jest w przypadku Stanów Zjednoczonych – All Saints” Day i All Souls’ Day (1 i 2 listopada) nie różnią się niczym od pozostałych dni. Nie ma tu także tradycji odwiedzania tego dnia grobów zmarłych – robi się to zazwyczaj w rocznice ich śmierci. Swój wkład wnoszą w nie jednak Polacy, którzy mieszkają w USA – w okolicach tego święta liczne kluby i zgromadzenia organizują wspólne sprzątanie nie tylko polskich grobów. W Stanach Zjednoczonyc obchodzi się natomiast All Hallows Eve (Wieczór Wszystkich Świętych), znany nam pod nazwą Halloween. Zwyczaj ten pochodzi od Celtów i został przeniesiony przez emigrantów z Irlandii do Ameryki. Głównym jego symbolem jest wydrążona dynia, w której środku pali się mała świeczka. Tego dnia dzieci i młodzież przebierają się w maski i kostiumy potworów, kościotrupów, wampirów i czarownic oraz chodzą po domach z pytaniem „cukierek albo psikus?” (Trick or Treat).
Kategoria: Ciekawostki
Data publikacji: 2021-10-29
