Wzdłuż Oceanu Spokojnego, na długości ok 8 000 kilometrów od półwyspu Alaska aż do Przesmyku Panamskiego, znajdują się Kordyliery - wielki system górski w Ameryce Północnej.
Góry Skaliste (ang. Rocky Mountains, franc. Montagnes Rocheuses) to ogólna nazwa wschodnich fragmentów Kordyliery mierzących około 3000 km długości i 560 km szerokości a ciągnących się od doliny rzeki Liard w prowincji Kolumbia Brytyjska, poprzez Albertę, Montanę, Wyoming i Kolorado do górnego biegu rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk. Najwyższym szczytem na terenie Stanów Zjednoczonych jest Elbert (4399 m) w paśmie Sawatch, a na obszarze Kanady - Mt. Robson mierzący 3954 metrów npm. 
Najbardziej sceniczne fragmenty zaczynają się w stanie Montana, w parku narodowym Waterton - Glacier, z kulminacją piękna i majestatu - czy to się Amerykanom podoba czy nie - po stronie, jednak, kanadyjskiej. Nie bez przyczyny, wzdłuż kontynentalnego działu wodnego na pograniczu Alberty i Kolumbii Brytyjskiej zlokalizowano aż sześć parków narodowych i kilka rezerwatów przyrody. W uznaniu ogromnego przyrodniczego znaczenia tego ekosystemu organizacja UNESCO uznała w 1984 roku kanadyjskie Góry Skaliste za Przyrodnicze Dziedzictwo świata.
Kanadyjskie Rockies stały się wspaniałą atrakcją turystyczną ze względu na fakt, że łączą w sobie nieprzebytą dzicz z komfortem, jaki daje doskonale rozwinięta infrastruktura z najwyżej klasy komfortem bazy noclegowej i wyżywienia. 
Dotarcie do tych gór jest wyjątkowo łatwe, zapewniane zarówno przez transkanadyjską drogę szybkiego ruchu, tzw. jedynkę, sprawną kolej i liczne połączenia lotnicze do Calgary. Góry Skaliste Kanady nie są jednolite, gdyż składają się z kilku równoległych pasm biegnących od granicy z USA w kierunku północno-zachodnim. Zbudowane są głównie z osadowych i wulkanicznych skał ery paleozoicznej i mezozoicznej, sfałdowanych, pociętych uskokami i wypiętrzonych w fazie laramijskiej w końcu epoki kredowej. Skały budujące potężny łańcuch osadziły się setki milionów lat temu w postaci wapieni, łupków i piaskowców na dnie rozległych mórz. Wiemy o tym w oparciu o świetnie zachowane skamieniałości paleozoicznych i mezozoicznych organizmów. Pacyfik pokrywał Albertę m.in. w środkowym Dewonie (375 mln lat temu) i w epoce karbońskiej (300 mln lat temu). W epoce kredowej do Alberty docierał Ocean Arktyczny!
Około 200 milionów lat temu zaznaczyły się ruchy górotwórcze orogenezy alpejskiej polegające na poziomym przemieszczaniu się kier kontynentalnych. Orogeneza, to poziome, epizodyczne ruchy skorupy ziemskiej zachodzące na znacznych obszarach, prowadzące do powstania gór (orogenu), powodują fałdowania wcześniej nagromadzonych osadów, powstawanie nasunięć i płaszczowin. Za przyczynę powstania Gór Skalistych uważa się kolizję płyty litosferycznej Północnego Pacyfiku podsuwającą się pod płytę (krę kontynentalną) Ameryki Północnej. Pod wpływem potężnych bocznych nacisków morskie osady poczęły się dźwigać i fałdować wznosząc do wysokości grubo przekraczających 4 tysiące metrów. Wypiętrzenie skalnych mas trwało do Trzeciorzędu, kiedy to (65 mln lat temu) powstał obecny zarys Gór Skalistych. 
Od tego czasu nastąpiła przewaga erozji, której wodna i eoliczna działalność wyrzeźbiła znane nam dzisiaj kształty grani i dolin. 
Góry Skaliste Kanady posiadają obecnie rzeźbę typowo polodowcową z ostrymi graniami, cyrkami i żłobami, pokryte współczesnymi lodowcami. Lądolód podobny do tego, który pokrywa Grenlandię i Antarktydę, zalegał w zachodniej Kanadzie o najmniej czterokrotnie podczas ostatniego miliona lat! Większość podziwianej dzisiaj scenerii związana jest z niszczącą działalnością lodowców ostatniej, znaczącej epoki lodowej zakończonej 11 tysięcy lat temu. Większość terytorium Kanady pozostawała wówczas pod grubą pokrywą lądolodu, pogłębiającemu i szlifującemu niegdysiejsze V-kształtne doliny nadając im typowy, dzisiejszy U-kształtny przekrój.
Z końcem epoki lodowcowej w Górach Skalistych pojawili się ludzie trudniący się głównie polowaniem na grubego zwierza; mamuty, mastodonty, wielbłądowate a także znane nam dzisiaj renifery karibu, jelenie i łosie. Autochtoniczna ludność obecnej zachodniej Kanady dzieliła się na trzy wyraźne grupy: Eskimosów dalekiej Północy, mieszkańców prerii u podnóża gór oraz plemiona zasiedlające bogate w żywność regiony wybrzeża Oceanu Spokojnego. Dwie ostatnie grupy w połowie XVIII wieku przywitały pierwszych Europejczyków.
Dwie konkurujące ze sobą kompanie - Hudson Bay oraz North West - wysyłały swoich zwiadowców ze wschodniej Kanady do Pacyfiku i nad Ocean Arktyczny. Stawką były bezcenne wówczas skóry bobrów, a w dalszej kolejności złoża cennych surowców; złota, srebra, miedzi, uranu i molibdenu.
W Górach Skalistych pojawiało się coraz więcej przybyszów nieuchronnie odmieniających etniczną mozaikę regionu. Na szczęście dla Indian obeszło się bez znanych na terenie Stanów Zjednoczonych potwornych rzezi w rodzaju Wounded Knee. W odróżnieniu od Anglosasów desperacko poszukujących uprawnej ziemi, francuscy kolonizatorzy szukali głównie futer i skłonni byli do współpracy z lokalną ludnością sprawnie dostarczającą pożądanych dóbr w zamian za koce, konserwy i biżuterie. Często brali też za żony indiańskie kobiety. Względny spokój w górach skończył się w latach 80. XIX wieku, kiedy linia kolejowa połączyła Pacyfik z Atlantykiem przyczyniając się do wielkiej migracji ze wschodu Kanady. W ślad za handlarzami skór przybyli poszukiwacze złota, osadnicy, drwale i... turyści. Opisy piękna Gór Skalistych dotarły do całego świata.
W sercu górskiej dziczy powstały popularne dzisiaj resorty: Jasper, Banff, Lake Louise czy Radium Hot Springs. Z całego kraju i z Europy zaczęli ściągać bogaci turyści, a ich śladem, po II wojnie światowej podążyli mniej zasobni finansowo miłośnicy wakacji pod chmurką. Dla turystów plecakowych powstały pola namiotowe i szlaki piesze w niewyobrażalnie pięknej scenerii.
Ostre szczyty Gór Skalistych tworzą nie tylko kontynentalny dział wód, ale i naturalną granicę pomiędzy prowincją Alberta i Kolumbią Brytyjską. Wzdłuż tej niebotycznej granicy usytuował się prawdziwy matecznik dzikiej zwierzyny w postaci czterech, graniczących ze sobą parków narodowych: Yoho, Kootenay, Jasper oraz Banff. Dwadzieścia tysięcy kilometrów kwadratowych charakteryzuje unikalne piękno!
Na powstanie tak wspaniałego wizerunku kanadyjskich Gór Skalistych złożyło się kilka różnych przyczyn. Sylwetki poszczególnych szczytów wyraźnie odcinają się od błękitu nieba jedyną w swoim rodzaju teksturą wynikającą z uwarstwienia osadowych skał, jakie tworzą podstawę ich budowy. Te warstwy mogą być cieńsze lub grubsze, położone pod mniejszym lub większym kątem. Zmieniające się słoneczne oświetlenie fantastycznie uwydatnia indywidualne cechy poszczególnych gór. Pomiędzy szczytami ulokowały się doliny o stromych zazwyczaj ścianach, wypełnione materiałem morenowym, jęzorami lodowców bądź też jeziorami, których barwa przyprawia o zawrót głowy!
Niecki jakie wypełniają jeziora to nic innego jak tzw. cyrki lodowcowe: wyżłobione przez lodowce zagłębienia wypełniane wodą z domieszką minerałów, których drobiny zawieszone w cieczy odbijają światło słońca dając w efekcie wręcz nieprawdopodobnie szmaragdowe lub turkusowe barwy. Najlepszym przykładem tego typu efektów są widokówkowe jeziora Peyto oraz Moraine Lake.
Na terenie kanadyjskich Gór Skalistych panuje klimat górski, umiarkowany chłodny, z silnie wykształconą piętrowością. Linia wiecznego śniegu znajduje się około 2000 m npm, w zimie pojawiają się ciepłe, suche porywiste wiatry (chinook) powodujące gwałtowny wzrost temperatury, nawet o 30°C, i szybkie topnienie śniegu. Na północy panuje tundra górska i bory świerkowe, dalej na południu występują lasy borealne, głównie świerkowe, a wyżej jodła górska. Tego typu roślinność dodatkowo wzmacnia atrakcyjność regionu, gdyż koncentrując się na niższych elewacjach nie przesłania fenomenalnych widoków gór. Góry Skaliste to również ostoja dla wyjątkowo licznej zwierzyny, spotkania z jeleniami wapiti, koziorożcami i niedźwiedziami są na porządku dziennym.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka
Kategoria: Podróże > Podróże z Andrzejem Kulką
Data publikacji: 2015-12-31
