Górzyste brzegi Zatoki Lodowców tworzą scenerię jak z lodowej bajki.

Położenie geograficzne i klimat

   Zatoka Lodowców leży u wybrzeży Ameryki Północnej, na Alasce, mniej więcej w połowie między Seattle a Anchorage. Park narodowy powstał na obszarze Zatoki Lodowców (Glacier Bay) i okolicznych Gór Nadbrzeżnych obejmując 13280 km2 (3,280,198 akrów). Z powodu dużych różnic wysokości można tutaj wyodrębnić trzy strefy klimatyczne, jednak dla większości turystów najważniejsze są warunki pogodowe w Glacier Bay z typowym morskim klimatem. Bliskość oceanu decyduje latem o pochmurnym niebie, częstych opadach i umiarkowanych temperaturach: 10-150C (50-60F). Zim¹ - na poziomie morza - słupek rtęci rzadko spada poniżej zera.

Komunikacja

   Do Parku Zatoki Lodowców - a ściślej zatoczki Bartlett Cove, gdzie jest centrum turystyczne, hotel, domek strażników i kemping - można dotrzeć drogą morską lub powietrzną. W odległości 15 km (9 mil) od Bartlett Cove znajduje się miejscowość Gustavus i niewielkie lotnisko posiadające połączenia z odległą o 100 km stolicą Alaski - Juneau. Przelot z Gustavus trwa ok. pół godziny, Juneau ma liczne połączenia z resztą stanu i z Seattle. W obrębie Parku można poruszać się wycieczkowymi statkami, luksusowymi pasażerskimi liniowcami, kajakiem lub na piechotę.

Najlepsza pora na zwiedzanie

   Klimat i baza noclegowa ograniczają zwiedzanie do późnej wiosny, lata i wczesnej jesieni.

Zarys historyczny

   Opisywany obszar był w okresie Plejstocenu skryty pod lodową pokrywą. Krajobraz podziwiany obecnie jest młody, wiąże się z tzw. małą epoką lodowcową, która rozpoczęła się 4 tys. lat temu, a okres największego rozwoju przypadł na rok 1750. Morskie wybrzeża w okolicy Zatoki Lodowców były okresowo zamieszkałe przez Indian od co najmniej 10 tysięcy lat. Kontakt z Europejczykami zaczął się po 1741 roku, gdy statki rosyjskiej ekspedycji Vitusa Beringa odkryły Alaskę. W 1786 roku dotarł tutaj znakomity francuski żeglarz - komandor Jean Francois de la Perouse, a wkrótce po nim angielski odkrywca: kapitan George Vancouver. Dzięki nim znamy dokładne rozmiary i zasięgi lodowców w ubiegłych stuleciach. Kapitan James Cook zauważył w 1794 roku, że cała zatoka Glacier Bay była wypełniona cieńszym na kilometr lodem, skuwającym dzisiejsze brzegi szerokiej na 30 km doliny. Kolejny wielki podróżnik i przyrodnik John Muir zawitał tutaj w 1879 roku, aby stwierdzić, że czoło lodowca cofnęło się o 77 km (48 mil) w głąb zatoki. Po następnych 37 latach oddalone było już o 105 km (65 mil) od jej ujścia! W miarę jak lodowiec ustępował, na dziewicze tereny wkraczało życie: rośliny i zwierzęta. Obszar Zatoki Lodowców stał się bezcennym, naturalnym laboratorium dla biologów i botaników badających ekologiczne sukcesje, a także miejscem coraz bardziej popularnych wycieczek z całego świata. Z racji tej, a także z powodu walorów polodowcowych krajobrazów utworzono w 1980 roku Park Narodowy Zatoki Lodowców, od 1992 roku Zabytek Światowego Dziedzictwa.

Lodowce

Alaska jest największym stanem USA zajmującym 1.5 mln km2 (586,412 mil2), z czego 74 tys. km2 (29,000 mil2) pokrywają lodowce. Większość z nich występuje w wąskim pasie gór przylegających do Zatoki Alaskańskiej (Góry Kenai, Czugacz i Góry Nadbrzeżne). Czym jest lodowiec, jak powstaje? Bynajmniej nie jest to lód, jaki tworzy się w zimie na kałuży. Lodowiec jest “rzeką lodu”, “dzieckiem gór”, jest fascynującym tworem natury!

   Geneza lodowca została świetnie opisana przez wybitnego polskiego geologa prof.Mariana Książkiewicza. Aby powstał lodowiec muszą zostać spełnione określone warunki opadu śnieżnego, zachmurzenia i rzeźby terenu. Powyżej granicy wiecznego śniegu opad nie ulega całkowitemu stopieniu, jego część przetrwa do następnej zimy. Z roku na rok gromadzi się więcej śniegu, który w wyniku topnienia pod działaniem słońca lub ciepłego wiatru, na skutek ponownego zamarzania w nocy, ulega przeobrażeniu w agregat ziarn lodu. W miarę narastania miąższości lód staje się bardziej zbity, a powietrze, którego jest dużo w śniegu, zostaje wyciśnięte. Ponieważ mniejsze ziarna łatwiej topnieją, a przy powtórnym zamarzaniu woda krystalizuje wokół nie stopionych ziarn, lód staje się gruboziarnisty. Śnieg przekształca się w firn (szreń), który jest luźnym zbiorem drobnych ziarn lodu wielkości ok. 1 milimetra. Szreń ulega przeobrażeniu w lód firnowy, w którym większe ziarna są scalone drobnoziarnistym spoiwem. Lód firnowy podlega dalszej metamorfozie stając się lodem lodowcowym, złożonym z 1-5 cm ziarn. Zawiera on mniej powietrza niż lód w początkowych stadiach; firn posiada około 40%, lód lodowcowy - tylko 2-10% powietrza. Do powstania lodu lodowcowego potrzeba 30 m pokrywy śniegu. O zmianach zachodzących w gęstości rekrystalizującego lodu świadczy porównanie masy 1 m3 śniegu - 85 kg, lodu firnowego - 500 kg, lodu lodowcowego - aż 900 kg!

      Zależnie od topografii i klimatu powstają lodowce o różnym kształcie i rozmiarach. Lodowce górskie mają pola źródłowe u podstawy szczytów, pola te wysuwają małe jęzory zawieszone ponad doliną, ale nie schodzące do niej; są to lodowce wiszące. Kiedy z pola firnowego schodzi jeden lub kilka jęzorów lodowych wypełniających doliny powstaje lodowiec alpejski. Gdy kilka lodowców alpejskich łączy się na nizinnym przedpolu, ich jęzory tworzą lodowiec piedmontowy.

   Pośredni typ między lodowcami górskimi a kontynentalnymi stanowią lodowce norweskie; małe czasze pokrywające szczytowe partie gór, z których schodzą w doliny jęzory lodowcowe. Dobrym przykładem jest Brady Icefield na terenie Parku Narodowego Zatoki Lodowców.

Na powierzchni lodowca ciśnienie jest za małe, aby spowodować plastyczne płynięcie lodu. W tej części tworzą się szczeliny poprzeczne. Gdy lodowiec przezwycięża przeszkodę w podłożu, jest rozciągany; tworzą się szczeliny podłużne. Oba rodzaje szczelin nadają powierzchni lodowca indywidualności, a tam, gdzie krzyżują się podłużne i poprzeczne spękania, powstają bloki. Takie właśnie bloki oglądamy podczas rejsów, gdy odrywają się od czoła lodowca i z łoskotem spadają do wody. Bryły odpadające z lodowca Johns Hopkins są wysokie do 70 metrów!

   Jedną z najbardziej fascynujących cech lodowców jest zdolność ruchu. Lodowce górskie płyną z prędkością zależną od masy i kąta nachylenia, wynoszącą do 21 metrów na dobę (np. Muir). Ogromny ciężar takiej “rzeki lodu” naładowanej kamieniami spadającymi z brzegów doliny, potrafi spowodować, że “płynący” lodowiec eroduje najtwardsze granitowe skały podłoża. Podkreślmy, że rzeźbiarzem nie jest sam lód, lecz okruchy skalne ciągnięte przez lodowiec.

   Wyjątkowo fotogenicznie wygląda rumosz powierzchni lodowca. Okruchy spadają na brzegi i przez szczeliny mogą dostać się w głąb. Ponadto kamienie na powierzchni wskutek ciemnej barwy absorbują więcej ciepła niż otoczenie, powodują topnienie lodu pod sobą i pogrążanie. Jeśli połączą się dwa jęzory, to złączone smugi bloków brzeżnych dostaną się na środek lodowca.

Największe atrakcje

   Górzyste brzegi Zatoki Lodowców tworzą scenerię jak z lodowej bajki. Najwyższe szczyty łańcucha Świętego Eljasza niewiele ustępują Alpom dochodząc do 4670 m wysokości. Wycieczkowy statek płynie z Glacier Bay Lodge pośród cieśnin, fiordów i wysepek.

   Na terenie Parku Narodowego Zatoki Lodowców znajduje się aż 16 schodzących do morza lodowców. Oderwane od krawędzi, dryfujące góry lodowe mają zadziwiająco różne barwy: bloki z dużą ilością baniek powietrza są białe, zgnieciony pod potężnym ciśnieniem lód jest intensywnie niebieski, bryły z domieszką materiału morenowego posiadają ciemne smugi. To wszystko w rozmaitych kształtach, lśni w zmieniającym się nieustannie oświetleniu doprowadzając do nirwany zapalonych fotografików.

   W miarę jak statek płynie w głąb zatoki zmienia się krajobraz; dwustuletnie, świerkowe lasy klimaksu biocenozy stają się uboższe, zaczyna dominować wierzba, potem olcha. Widać więcej nagich zboczy, zbyt niedawno odsłoniętych przez lodowiec, aby pokryły się drzewami, ale i tutaj są rośliny: na niewielkich połaciach gleby kwitną fioletowe wierzbówki. W pobliżu lodowca rosną tylko mchy i porosty: pionierskie organizmy, które jako pierwsze zasiedlają nowe środowisko. W dokładnie odwrotnej kolejności (podczas tzw. ekologicznej sukcesji), rośliny zajmowały zbocza doliny odsłanianej przez ustępujący lodowiec.

Osłonięty od wiatru stoję na pokładzie obserwując brzeg fiordu. Dostrzegam idących po litej skale turystów z plecakami, inna grupka w absolutnej niemal ciszy przemyka na kajakach pośród brył błękitnego lodu. W głębi zatoki, na brzegu, czerwone i żółte namioty wyraźnie odcinają się od jasnej powierzchni pasiastego granitu. Zazdroszczę im prawdziwej przygody i mocniejszych wrażeń z pobytu w Parku.

W dolinach żyją wilki, niedźwiedzie grizli, niedźwiedzie czarne i łosie, a wyżej na stokach widać czasami kozły śnieżne. Spotkania ze zwierzętami wynagradzają trudy wyprawy w lodową dzicz.

Informacja, noclegi, rezerwacje, ważne telefony

Adres do korespondencji dotyczącej informacji turystycznej: Superintendent, Glacier Bay National Park and Preserve, Gustavus, AK 99826, tel. (907) 697-2231, internet: www.nps.gov/glba. Będąc na miejscu można zasięgnąć języka w centrum informacyjnym przy zatoczce Bartlett Cove, gdzie jest kemping oraz hotel Glacier Bay Lodge - czynny od poł. maja do poł. września, tel. (907) 697-2627. Kemping przy Glacier Bay Lodge jest bezpłatny, nie posiada systemu rezerwacji. Nocleg w Gustavus: Glacier Bay Country Inn, tel. 697-2288, e-mail: gbci@thor.he.net.

   Najlepszym sposobem zwiedzania Zatoki Lodowców jest udział w wycieczce organizowanej spacerowym statkiem z Glacier Bay Lodge, polecane rezerwacje: tel. (800) 426-0600.

Opłaty

   Wstęp do Parku Narodowego Zatoki Lodowców jest bezpłatny.

Ciekawostki

* Alaska posiada ponad 100 tysięcy lodowców różnej wielkości, poczynając od niewielkich pól firnowych a skończywszy na ogromnych lodowcach dolinnych i piedmontowych. Większość z nich znajduje się w górach Alaska, Czugacz i paśmie Wrangell-Św.Eljasz.

* Fiordy to wąskie, długie i głębokie do 2 tys. m zatoki morskie o cechach zlodowaconej doliny: strome stoki, wygładzone ściany i dno, przekrój w kształcie litery U i wiszące doliny boczne. Klasycznym obszarem fiordów jest Norwegia, jednakże wykształciły się one również na Alasce, w Nowej Zelandii, Szkocji i Patagonii, czyli na wszystkich obszarach górzystych, które w Plejstocenie były zlodowacone. Jest prawdopodobne, że fiordy były najpierw dolinami rzecznymi, które w okresie zlodowacenia zostały wypełnione lodem, wymodelowane i pogłębione. Wskutek ocieplenia i podniesienia poziomu mórz niegdysiejsze doliny stały się morskimi zatokami, a górskie szczyty - odizolowanymi od lądu wyspami.

* Lód lodowcowy pochłania mało energetyczne fragmenty widma świetlnego.To co pozostaje odbite - i dostaje się do naszych oczu - mieści się w zakresie koloru niebieskiego. Podczas złej pogody, kiedy jako dodatkowy filtr działają jeszcze chmury, ściana lodu posiada piękną błękitną barwę.

* Latem w strumieniach wędkarskiego raju Zatoki Lodowców woda kipi od ryb, są tutaj tarliska trzech gatunków pacyficznych łososi: kisuczy, kety i gorbuszy.

Uwagi

* Z wyjątkiem pasażerów luksusowych statków, podstawowym zadaszeniem dla pozostałych turystów jest płachta namiotu. Miejsc na jego rozbicie jest pod dostatkiem, ale należy poważnie potraktować wszelkie uwagi strażników zanim wybierzemy lokalizację noclegu. Musimy bowiem brać pod uwagę duże - do 7 metrów - przypływy, fale uderzeniowe od obrywających się brył lodu oraz obecność niedźwiedzi.

* Częste opady deszczu wymagają specyficznego ekwipunku. W Parku jesteśmy zdani wyłącznie na własne umiejętności i sprawność ekwipunku.

Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka.

Kategoria: Podróże > Podróże z Andrzejem Kulką

Data publikacji: 2018-02-14